Reisverslag 3

Beste lezers,

Ik zag het in zijn ogen, hij had het niet gedaan. En toch kreeg hij de klappen. Met een stok. Misschien had hij het ook wel gedaan, maar dan wist hij niet precies wat dat was. En toch kreeg hij nog steeds de klappen. Misschien kwam het door de oorontsteking die lange tijd was genegeerd en ervoor had gezorgd dat hij niet goed meer kan horen. Misschien kon hij helemaal niet weten dat zijn moeder had gezegd dat hij iets niet mocht doen. Misschien spraken zijn ogen niet helemaal de waarheid, en wist hij wel degelijk dat hij iets deed wat niet mocht. Maar die klappen houden me bezig. Want wat leert een kind van klappen? En wat kan er nou helemaal zo erg zijn dat een kind een klap verdient? Ze doen pijn. Niet alleen bij het kind dat ze krijgt, maar ook bij mij. Het doet pijn om te zien als een moeder haar kind slaat (of als een man zijn vrouw slaat. Want ook dat gebeurt vaak in Burundi).

Toch zijn de meeste Burundezen die ik heb ontmoet overtuigd van de noodzaak om kinderen te slaan. Als je je kinderen niet slaat, dan komen ze zeker niet goed terecht. Mijzelf als voorbeeld nemende heb ik geprobeerd mensen te overtuigen dat een kind zeker goed terecht kan komen zonder klappen te krijgen. Maar dat maakte geen indruk op mijn gastvrouw want als je meer dan twee kinderen hebt, hoe kan je dan je gezag behouden in huis? Wederom gebruikte ik mijn eigen familie als voorbeeld. Hoewel ik zeker weet dat mijn ouders de wanhoop weleens nabij moeten zijn geweest, waren ze ook zeker de baas in huis. Maar opnieuw zette mijn argument geen zoden aan de dijk. Ik besloot het over een andere boeg te gooien en dacht terug aan de uren pedagogiek die ik in Utrecht heb gehad en aan alle uren dat de ‘supernanny’ op tv was. Ik vertelde over concepten als het belonen van goed gedrag, strafwerk, nablijven en vervelende klusjes. Mijn ideeen moeten zeker vernieuwend zijn geweest voor mijn gastvrouw, maar of ze er ook daadwerkelijk iets mee gaat doen vraag ik me af.

Misschien is het een cultureel verschil. Jongeren vertellen mij soms over de keren dat ze zijn geslagen alsof het trofeeen van een belangrijke sportwedstrijd zijn. Als een teken dat ze goed zijn opgevoed. Toch vraag ik mij af of het ook te maken kan hebben met opleidingsniveau. In Rwanda, waar het veel beter gaat dan in Burundi, is er een beleid om het slaan van kinderen terug te dringen, dat redelijk succesvol lijkt te zijn. Ook in Burundi merk ik dat vooral hoger opgeleide Burundezen heel af en toe besluiten om hun kinderen niet meer te slaan. Vaak hebben ze andere straffen bedacht die verdacht veel lijken op het systeem waarbij ik vroeger 10 minuutjes op de trap werd gezet als ik iets had gedaan wat niet mocht.

Ik hoop dat die ontwikkeling doorzet. Dat steeds meer mensen gaan beseffen dat slaan niet nodig is. Dat een moeder, als haar kind zijn broertje of zusje verwondt, als eerste kijkt hoe ernstig de verwonding is. Dat ze niet als eerste naar het stoute kind loopt en hem opdraagt een stok te gaan zoeken.

Maar wellicht dat daarvoor eerst nog een basiscursus huis- tuin- en keukenehbo nodig zal zijn. De enige aanwezige kennis van EHBO bevindt zich vooralsnog in de schriftjes van de kinderen die moeten overschrijven wat hun docent citeert. Dat als hun kleding tijdens het koken in de brand vliegt, ze over de grond moeten rollen, dat ze moeten koelen, en zeker niet zomaar hun kleding uit moeten trekken. Jammer genoeg is het Burundese schoolsysteem Franstalig. Leuk voor mij omdat ik kan zien en begrijpen wat de kinderen moeten leren, maar jammer voor de kinderen op de basisschool, want zij begrijpen daar nog helemaal niets van. Het is niet voor niets dat de EHBO kist van het weeshuis waar ik woon zich bevind in mijn huis. Ik ben de enige persoon die weet wat er gedaan kan worden met de inhoud (die overigens grotendeels overdatum bleek te zijn). Ik hoop dat de kinderen zich, tegen de tijd dat ze het Frans goed beheersen, hun schriftjes zullen herinneren, maar bovenal dat ze die kennis nooit in praktijk hoeven te brengen.

Groetjes,
Sanne