reisverslag 9

Beste lezers,

Meestal probeer ik te schrijven over iets dat me raakt. Iets dat ik heb gezien, of iets dat iemand tegen mij heeft gezegd. Het zijn vaak voorvallen waar ik ‘s avonds bij het naar bed gaan nog steeds aan moet denken. Of het zijn eye-openers die een verfrissende blik op de Nederlandse cultuur of mijn eigen opvattingen en overtuigingen kunnen opleveren. Soms echter zijn er ook onderwerpen die wat moeilijker onder woorden te brengen zijn of zich misschien meer als een soort achtergrondruis vermengen met de waan van de dag. Zoals het verhaal van vandaag.

Onderweg naar de hoofdstad van Burundi komen we met enige regelmaat hele legioenen politieagenten tegen die auto’s aan het controleren zijn. Vooral rond feestdagen (zoals kerstmis) is dat een heel gebruikelijk tafereel. Er wordt dan onder de bevolking gegrapt dat deze wetshandhavers zeker geld nodig hebben voor nieuwe kleding / het kerstdiner / of transport voor familiebezoek.

Met onze mooie ZOA jeep hoeven we vaak niet te stoppen voor politiecontroles, maar dat betekent niet dat corruptie geen effect heeft op onze projecten. Een tijdje geleden was ik in gesprek met een groepje vrouwen dat (met ondersteuning van ZOA) een handeltje op had gezet in palmolie. Geen activiteit waarmee je direct miljonair zult worden (zelfs niet in Burundese Franken), maar alle kleine beetjes helpen. Tijdens dat gesprek suggereerde mijn collega dat het misschien een goed idee zou zijn de olie te gaan verkopen in Congo. Daar ligt het prijsniveau over het algemeen ietsje hoger, waardoor er een grotere winst te behalen zouden zijn. Het dorp waar we waren lag slechts een paar kilometer verwijderd van de grens, dus de afstand was geen probleem. Een paar eenvoudige rekensommetjes om het verschil te laten zien mochten echter niet baten. Geen van deze vrouwen moest eraan denken naar Congo (Zuid-Kivu) te reizen met een vracht kostbaar vet. Als bandieten of rebellen de olie al niet zouden stelen, dan zouden douanebeambten hun deel bij de grens alsnog wel opeisen.

Het zijn vaak dergelijke kleine voorbeelden die duidelijk maken dat het niet voor niets is dat Burundi in 2010 op de 7e plaats stond van de lijst van meest corrupte landen ter wereld* (ter vergelijking: Nederland stond in datzelfde jaar op de 7e plaats van de minst corrupte landen). Het zou natuurlijk kunnen dat het benadrukken van een verbod op corruptie ervoor zorgt dat mensen juist op verkeerde ideeen worden gebracht. Of misschien kan het zijn dat corruptie zo zit ingebakken in een cultuur dat mensen niet eens meer het gevoel hebben dat ze iets onwettigs doen .

Maar ondanks de negatieve associatie die de meeste mensen hebben met ‘corruptie’ denk ik dat het probleem niet exclusief plaatsvindt in arme landen, ver weg van ons veilige bed in Nederland. Denk eens aan multinationals die lobbyen bij de politiek, de manier waarop vacatures regelmatig via het informele circuit worden vervuld of, nog iets dichter bij huis, de mentaliteit ‘voor wat, hoort wat’ die volledig is ingeburgerd.

Als ik me niet vergis schreef Plato voor het begin van onze jaartelling dat goede mensen geen wetten nodig hebben om verantwoordelijk te leven, terwijl slechte mensen de wetten weten te ontwijken. Voor corrruptie geldt dat als je niet aan de wet kunt/wilt voldoen (maar wel de middelen hebt) je de wetten naar je hand kunt zetten. Wat mij betreft blijft de grootste vraag waar wij samen, als samenleving, de grens leggen zodat de belangen van mensen die geen middelen hebben wel worden gewaarborgd.

Tot slot ben ik een tijdje geleden naar de (door Blijdorp gesponsorde) dierentuin geweest in Bujumbura. Ondanks de prachtige dieren (zie de foto’s**) en de mogelijkheid om ze ook echt aan te raken, ben ik niet zo’n grote held als het hierop aankomt. De schildpad die ik op 1 van de foto’s in mijn handen heb was dan ook het enigste dier dat wat mij betreft nog enigzins knuffelbaar was. De krokodil en slang heb ik aan mij voorbij laten gaan.

Groetjes,
Sanne

Ps. Ik was afgelopen weken het zuiden van Burundi aan het verkennen en had geen ruimte in mijn tas voor kleurpotloden. Daarom: naast een aantal dierentuin-foto’s een tekening die je zelf nog kunt inkleuren. Print hem uit, maak er iets moois van, scan in en stuur op (per e-mail) voordat mijn volgende blog verschijnt. De mooiste/creatiefste/leukste creatie zal ik belonen met een Burundees kleinigheidje.

*Het gaat hier om de Corruption Perceptions Index. Jammer genoeg was het internet niet goed genoeg om recentere cijfers te zoeken.
**De nijlpaarden kwamen we in het wild tegen toen we een hapje gingen eten in een restaurant aan het water. Verder: Marieke, nogmaals sorry voor de foto van de cavia.