Reisverslag 11

Beste lezers,

Al heel wat jaren geleden (het zal rond 2006 zijn geweest) werkte ik op een camping aan het meer van Annecy. Animatiewerk, dus gezellig met kinderen op pad om leuke dingen te doen: knutselen, spelletjes, spooktochten, toneelstukjes en veel minidisco’s. Iedereen was altijd vrolijk (het was tenslotte vakantie) en ons programma werd gewaardeerd want aan het eind van het seizoen werden we benoemd tot ‘animatie-team-van-het-jaar’. Een hele eer voor ons 2 personen tellende team dat niet veel meer te besteden had dan wat wit papier, lijm, zout-deeg, verf, voetballen en twee mountainbikes.

Ik houd van knutselen. De ochtenden waarop we lampionnen en andere leuke dingen fabriceerden waren (ondanks de vele kinderen die kwamen meedoen) mijn dagelijkse rustmomentjes. Maar op de middag bleef er maar 1 activiteit over waar ik echt enthousiast over kon worden: dammen bouwen. Niets is er leuker (voor kinderen, maar ook zeker voor de begeleiding) dan met je blote voeten over de keien te lopen en het koele water langs je enkels te voelen stromen. Met enige regelmaat ontaardde deze activiteit in een heerlijk verkoelend watergevecht. Maar van deze kleine dammetjes ben ik via ZOA nu betrokken geraakt bij heel wat minder onschuldige dammen.

Gefinancierd door een Belgische hulporganisatie is er in de buurt van Cibitoke een stuwdam opgeknapt. Deze heeft de capaciteit een groot gebied van water te voorzien voor bijvoorbeeld de irrigatie van gewassen. Met deze kennis in het achterhoofd heeft ZOA eind 2014 een centrum opgericht waar gecertificeerd zaaigoed geproduceerd moet gaan worden (zaaigoed is in Burundi maar beperkt beschikbaar en vaak van dramatische kwaliteit met germination rates van rond de 25%). Dit centrum ligt in een regio waar het weinig regent, de temperatuur overdag zelden onder de 30 graden komt, en oogsten regelmatig lijken te mislukken door droogte.

Nu de regen in maart opnieuw uitbleef werd het hoog tijd om ons irrigatiesysteem (dat verbonden is aan de eerder genoemde stuwdam) te gaan testen. Er bestaat een rotatiesysteem waarbij gebruikers op verschillende dagen water van het irrigatiekanaal af mogen tappen zodat ook de laatsten in de keten (wij) voldoende water hebben voor een goede productie. Maar al wat er kwam toen wij de schuiven open mochten zetten,het was geen water in ieder geval.

Niet zo handig vlak na het zaaien van 2 hectare bonen. Snel werd een excursie naar het primaire irrigatiekanaal georganiseerd (het kanaal dat rechtstreeks van de stuwdam komt) en op een warme woensdag werden we afgezet om een smal paadje te volgen langs een goed gevuld irrigatiekanaal (een hele flinke sloot water). Het water stroomde te snel om bij te kunnen houden, maar al snel werd duidelijk waarom onze mais en bonen stonden te verdrogen. Langs het primaire irrigatiekanaal liggen de velden van diverse huishoudens en organisaties. In plaats van de kleppen te gebruiken om alleen water af te tappen op de geplande dagen waren er hele aftakkingen van het irrigatiekanaal gegraven en zagen we gesaboteerde schuiven waardoor veel water verdween. Om optimaal te kunnen profiteren van het water had een deel van de gebruikers zelfs dammetjes gebouwd om te zorgen dat er nog meer water naar hun velden kon stromen. Het was fijn om te zien hoe goed de gewassen langs het irrigatiekanaal erbij stonden, maar na nog geen kilometer slootje te hebben gesprongen over talloze irrigatiegoten was die flinke geul water van het begin gereduceerd tot een stroompje dat je misschien nog net zou kunnen vergelijken met het water dat er in Rhenen door de goot langs de weg stroomt tijdens een stevige regenbui. In ieder geval niet genoeg om een oppervlakte van 8 ha. te irrigeren.

Het klinkt onschuldig, het bouwen van een dammetje in een irrigatiekanaal. Maar uiteindelijk kan een dergelijke diefstal van water ervoor zorgen dat onze hele productie mislukt. Dan moeten de 140 huishoudens die afhankelijk zijn van het centrum een groot deel van hun inkomsten missen. Tijdens de vergadering die met spoed werd georganiseerd voor alle betrokken partijen en gebruikers bleken er zoveel conflicten, onduidelijkheden en vragen te bestaan rond het irrigatiesysteem dat een tweede bijeenkomst op de planning is gezet. Een oplossing hebben we nog niet, maar de mogelijkheid om over de problemen te praten is al een behoorlijke overwinning en motiveert hopelijk om tot een harmonieuzere samenwerking te komen. En tot die tijd: de regen heeft niet lang op zich laten wachten *.

Tot slot: een beetje ironisch misschien, maar het is nog niet zo lang geleden dat ik iets schreef over de frequentie van ongelukken op en langs de weg. Sinds een aantal weken weken weigeren brandstofhandelaren in Burundi (door de lage prijzen) nog benzine te verkopen. Gevolg: de meeste auto’s staan werkeloos op hun parkeerplaats. Heel onhandig natuurlijk, maar door de stad te kunnen lopen zonder bang te hoeven zijn om van de sokken te worden gereden is ook wel eens fijn

Groetjes,
Sanne

Ps. dit keer geen tekeningen, ik heb het druk gehad met twee andere creatieve projecten: zie de foto’s.

*Nog geen week na de bijeenkomst, heeft het op een zaterdagavond 4 uur lang onophoudelijk gehoost en ge-onweerd. Meer dan 140 huizen zijn verwoest op 1 van de heuvels waar ZOA werkt. Een artikel hierover in het Frans: http://www.iwacu-burundi.org/commune-rugombo-plus-de-140-maisons-detruites-suite-aux-pluies-diluviennes/. (Voor de Rhenenaren, die keer dat de bliksem in de Rhenense kerktoren sloeg tijdens de vorige zomer was er werkelijk nog niets bij…)